ANAP-DYP arasında dönüşümlü başbakanlık protokolü

1996.03.03
Bir önceki gün, iki partinin komisyonlarının birlikte çalışmasıyla oluşturulmuş protokol ve program öğle saatlerinde son şeklini aldı. Hazırlıklar esnasında Çiller ile Mesut Yılmaz 45 dakikalık bir telefon görüşmesi de yaptılar. Üzerinde uzlaşma sağlanmaya çalışılan başlıca konu, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün hangi partide kalacağıydı.

Protokolün imzalanması için Meclis DYP Grubu'ndaki Çiller'e ait oda tercih edildi. Buradaki kısa görüşmenin ardından iki lider Meclis tören salonuna geçti ve protokolü imzaladı.

İmza töreni sırasında protokolün mimarları arasında gösterilen Necmettin Cevheri ve Yaşar Topçu geri planda görünürken, Yalım Erez'in hiç ortalıkta görülmediğine işaret edildi. Bunların yerine, Ayfer Yılmaz, Saffet Arıkan Bedük, Aykon Doğan, Mehmet Gölhan, İsmet Attila, Nevzat Ercan gibi yeni isimler ön plana çıkarılıyordu. Demokrat Parti ve Adalet Partisi geleneğinin temsilcisi sayılan bir çok isim, bu törende bulunmadığı gibi, 24 Aralık'ta yapılacak erken seçimde de büyük ölçüde liste dışında kaldılar.

ANAP Cephesinde ise Mesut Yılmaz'ın hemen yanında Ülkü Güney, (RP ile koalisyon görüşmelerini yürütenlerden biri olarak biliniyor) Mehmet Keçeciler, Hüsnü Doğan, Rüştü Saraçoğlu, İmren Aykut, Cemil Çiçek ve Mustafa Taşar vitrini oluşturuyordu. Hüsnü Doğan'ın teknik adam nitelikleri nedeniyle Yılmaz tarafından ekibe dahil edildiği düşünüldü.

Protokolde öngörüldüğü biçimde bakanlıklar paylaşıldığında, Milli Savunma Bakanlığı (Oltan Sungurlu), İçişleri Bakanlığı (Ülkü Güney), Maliye Bakanlığı (Lütfullah Kayalar), Bayındırlık Bakanlığı (Mehmet Keçeciler), Çalışma Bakanlığı (Emin Kul), Enerji Bakanlığı (Hüsnü Doğan), Kültür Bakanlığı (Agah Oktay Güner) ve Çevre Bakanlığı (Mustafa Taşar) ANAP'ta kaldı. DYP ise Adalet (Mehmet Ağar), Dışişleri (Emre Gönensay), Milli Eğitim (Turhan Tayan), Sağlık (Yıldırım Aktuna), Tarım ve Köyişleri (İsmet Attila), Ulaştırma (Ömer Barutçu), Sanayi ve Ticaret (Yalım Erez), Turizm (Işılay Saygın) ile Orman (Nevzat Ercan) bakanlıklarını aldı.

Protokol, devlet bakanlıklarının eşit olarak paylaşılmasını öngörüyordu. DYP'den Ayfer Yılmaz, Ufuk Söylemez, Yaman Törüner, Ayvaz Gökdemir, Yaşar Dedelek, Ünal Erkan, Halit Dağlı; ANAP'tan ise Rüştü Saraçaoğlu, Abdulkadir Aksu, Eyüp Aşık, İmren Aykut, Cemil Çiçek, A. Talip Özdemir ve Ersin Taranoğlu devlet bakanı oldu.

Bağlı kuruluşların dağılımı ise şöyleydi:

ANAP; Diyanet İşleri Başkanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, T. Kalkınma Bankası, GAP İdaresi Başkanlığı, Denizcilik Müsteşarlığı, TÜBİTAK, TAEK, SHÇEK, Aile Araştırma Kurumu, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Meteoroloji, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Futbol Federasyonu, Tekel, Çaykur.

DYP; DPT, Hazine, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Eksimbank, Gümrük Müsteşarlığı, Köy Hizmetleri, SPK, DİE, Toplu Konut, Kapu Kadastro, Yüksek Denetleme Kurulu, MPM, TSE, TODAİE, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Danıştay, Kıbrıs -Türki Devletler.

Meclis komisyonlarında da bakanlık paylaşımı perspektifinde bir dağılım benimsendi. Milli Savunma, İçişleri, Bayındırlık, Çevre, Anayasa komisyonları ANAP'a verilirken, Plan ve Bütçe ile TBMM Hesapları İnceleme, Sağlık Sosyal İşler komisyonlarında dönüşümlü başkanlıkta karar kılındı.

Buna karşılık Adalet, Dışişleri, Milli Eğitim (ilk dönem DYP, ikinci dönem ANAP) Sanayi Teknoloji ve Ticaret, Tarım orman ve Köyişleri, KİT (Başbakan Yardımcılığı ile dönüşümlü), İnsan Hakları ve Dilekçe Komisyonları DYP'ye bırakıldı.

ANAP ve DYP, Meclis Başkanı'nın DYP'den seçilmesi, daha sonra da cumhurbaşkanlığı seçimlerinde birlikte hareket edilmesi konularında da anlaştı. Bu anlaşma, koalisyonun beşinci yılında Mesut Yılmaz'ın Çankaya'ya gönderileceği, Çiller'in de Başbakanlık koltuğuna oturacağı biçiminde yorumlandı.

ANAYOL Hükümeti, tarihin dönüşümlü başbakanlık modeline dayanan ilk hükümetiydi. Hükümet, RP'nin DYP Lideri Tansu Çiller hakkında hazırladığı TOFAŞ dosyasıyla ilgili soruşturma önergesinin ANAP grubundan da destek görmesi, koalisyonun sonunu getirdi.