Yozgat isyanına dair Ankara Hükümeti'nin istihbaratı

1920.06.19

Yozgat isyanını bastırma görevini üzerine almasından sonra bölgedeki durumla ilgili İsmet İnönü tarafından Genelkurmay Başkanlığı'na ulaşan istihbarat içeriğini Çerkes Ethem'e aktaran rapor. Ethem anılarında raporda yer alan bilgilerin büyük ölçüde gerçeğe aykırı olduğunun görüldüğünü söylüyor.

1) Yozgat, Zile mıntıkasındaki son isyan durumu şöyledir:

A: Akdağmadeni, Yozgat, Alaca mevkileri isyancıların
elindedir. Yenihan, Tokat, Mecitözü, Çorum, Sungurlu, Keskin,
Mecidiye mevkileri bizim elimizdedir,

B: Fevzi Bey adında birinin komutasında bulunan asiler 14
Haziranda Sivas-Şarkışla arasındaki Kayadibi nahiyesini
basmışlardır. Bu Fevzi Bey, Yenihan olayının başladığı tarihte
asilerle birlikti. Sonra "Direği" nahiyesinde ve "İçi" nahiyesinde
hükümet erkanını iğfal ederek, güya lehimize asayiş temini
amacıyla kırk beş atlı toplamış, ondan sonra nahiye müdürünü,
iki jandarmayı ve bir polisi de beraber alarak Kayadibi nahiyesini
basmışlardır.

C: Yozgat'ın düşmesinden sonra asiler Mecidiye istikametine
sarktılar. Mecidiye'ye bir saat mesafeye kadar yaklaştılar. Fakat
Mecidiye'ye giremediler. Mecidiye halkı başta kaymakam olmak
üzere asilerle direnişe hazırlanmışlardır.

D: Tokat civarında Gülbahar köyünde Tokat'a taarruz etmek
üzere toplanan ikiyüzü aşkın asi, Zile'den gönderilen takip
müfrezemiz tarafından kuşatılarak, reisleri ele geçirildi ve
askerlerden evvelce aldıkları silahlar kısmen geri alındı.

E: Çorum'un Ortaköy nahiyesinde toplanan asiler üzerine
Zile'den gönderilen topçu binbaşısı Mehmet Bey komutasındaki
süvari müfrezesi "Çayköy" ve "İpek" köylerinde 17 Haziranda
asilerle çatıştıktan sonra "Cevizlik" e çekilmeye mecbur
olmuşlardır. Çorum'dan Alaca'ya bir miktar asker ve jandarma
gönderilmesine teşebbüs olunmuştur.

F: Yozgat'ın asiler tarafından işgal şekli ile işgalden sonra
cereyan eden hallere, tertipçi ve teşvikçiler hakkında Yozgat
milletvekilleri tarafından Kayseri'den yazılan telgraf sureti ile en
son alınan raporlar ekli olarak gönderilmiştir.

2) İsyan mıntıkasında ve doğrudan doğruya Genelkurmay
Başkanlığı'nın emrinde bulunan kuvvetler şunlardır:

A:Çankırı'da, ikiyüz piyade, altı makineli tüfek, elli süvariden
ibaret 59. alay komutanı Vasfi Bey'in emri altında bir müfrezemiz
vardır. Albay Refet Bey, 18 Haziranda ikiyüz atlı ile Çerkes'ten
Çankırı istikametine hareket edeceğini bildirmiştir.

B: Zile'de 5. tümen komutanı Cemil Cahit Bey emrindeki ekip
müfrezelerimiz ve birliklerimiz vardır. Bunlardan bir süvari
müfrezesi Ortaköy kuzeyinde Cevizlik'tedir. Geri kalanı kısmen
Zile ve kısmen Tokat civarındadır.

C: Boğazlıyan'da altmış atlıdan oluşan Kılıç Ali müfrezesi
vardır. Saray ve Yenihan taraflarında da milli müfrezelerimiz
bulunmaktadır.

3) Cezalandırma Birliklerimiz 20 Haziran 1920 sabahı
Ankara'dan hareketle Yahşihan-Sekili umumi istikametinden
Yozgat'a gitmeleri görevleri gereğidir.

4) Cezalandırma Birlikleri Genel Komutanlığı'nın görevi,
isyan mıntıkalarında toplanmış olan asi kuvvetleri dağıtıp genel
asayişi temin ve iade, fesat teşkilatını esasından imha ile asilerin
tahrikçiye teşvikçilerini cezalandırmaktır.

5) Müfrezeler için Ankara'dan verilen iki günlük erzak ve yem
ihtiyat olarak beraber taşınacak, Yahşihan mevkiinde Kılıçlar ve
Keskin'de müfrezelerin iaşesi için lazım olacak erzak ve hayvanlar
için yem depo edilmektedir.

6) Harekat hakkında gerektikçe Genelkurmay Başkanlığı
irtibatın muhafazası için, telgraf hatlarının kesik bulunduğu
yerlerde en yakın telgraf merkezlerine haber gönderilmek ve
telgraf merkezlerinin dışında seyyar makineden istifade olunmak
lazım geldiğinin gerekli yerlere emir ve ihtarı ve hergün birer
rapor verilmesi rica olunur.

Büyük Millet Meclisi Genelkurmay Başkanı
İsmet